De alvleesklier (pancreas) is een orgaan dat ligt achter de maag en tegen de twaalfvingerige darm. De alvleesklier heeft twee belangrijke functies. In de eerste plaats scheidt de alvleesklier enzymen uit in de darm en speelt zo een belangrijke rol bij de vertering van met name vetten en eiwitten. In de tweede plaats regelt de alvleesklier (pancreasstaart) de opslag en het gebruik van suiker in het menselijk lichaam.
Ontsteking alvleesklier
acute pancreatitis
Klachten en symptomen
Acute pancreatitis is een acuut optredende ontsteking van de alvleesklier. Bij 80% van de patiënten is dit een milde ontsteking, waarbij deze beperkt blijft tot de alvleesklier zelf. Bij 20% van de patiënten neemt het ontstekingsproces ernstiger vormen aan en kan het leiden tot ernstige, vaak levensbedreigende complicaties zoals bloedingen, infecties en weefselschade. In een deel van de patiënten komen ontsteking stoffen vrij die via het bloed in het hele lichaam terecht kunnen komen. De reactie van het lichaam op deze algehele ontsteking heet sepsis.
Er bestaan zeer veel verschillende oorzaken van acute pancreatitis. In Nederland zijn de belangrijkste oorzaken galstenen en overmatig alcoholgebruik. Bij ongeveer een derde van de patiënten wordt geen oorzaak gevonden. Overmatig alcoholgebruik kan voor een irritatie van de alvleesklier zorgen en zo tot acute pancreatitis leiden. De alvleesklier deelt zijn afvoerbuis met de galblaas. In het geval van galstenen kunnen deze de afvoerbuis van de alvleesklier blokkeren. Hierdoor kunnen de verteringsenzymen niet meer in de darm komen en zullen deze de alvleesklier van binnenuit ‘verteren’
Acute en hevige buikpijn is de meest kenmerkende klacht bij acute pancreatitis (acute ontsteking alvleesklier). Karakteristiek voor deze pijn is de neiging om voorovergebogen te gaan zitten met de knieën op de borst. De pijn kan uitstralen naar de rug, linkerzij en linkerschouder. Bijkomende klachten zijn misselijkheid, braken, koorts en een versnelde ademhaling. Na een maaltijd nemen de klachten toe.
Soms ontstaat er, als complicatie van de alvleesklierontsteking een ileus (darmafsluiting). Bij een ileus is het transport van voedsel en ontlasting door de darm gestagneerd. Dit veroorzaakt ernstige klachten zoals een opgezette en erg pijnlijke buik, hoge koorts en braken. U kunt in een shock raken en er ontstaat een levensbedreigende situatie. Geelzucht kan optreden als de acute pancreatitis het gevolg is van galstenen. Dit heeft te maken met het blokkeren van de afvoergang van de galblaas door galstenen. De galvloeistof kan dan niet meer vrij naar de darm doorstromen. Door ophoping van galvloeistof (met name bilirubine) ontstaat er dan geelzucht.
Onderzoek
Uw arts zal bloed en urineonderzoek laten verrichten.
Door de ontsteking van de alvleesklier is onder andere het gehalte van de spijsverteringsenzymen amylase en lipase in het bloed en in de urine verhoogd.
Een echo van de buik kan de ontstoken alvleesklier in beeld te brengen en aantonen of galstenen de oorzaak zijn van de ontsteking. Na een aantal dagen kan een CT-scan worden gemaakt, om vast te stellen of het om de oedemateuze-of necrotiserende vorm van alvleesklierontsteking gaat. De uitslag van deze CT-scan bepaald of een operatie noodzakelijk is.
Een ‘gewone’ röntgenfoto is soms nodig om een obstructie in de darm (ileus of darmafsluiting) aan te tonen.
Behandeling
Als de oorzaak van de alvleesklierontsteking bekend is dan is de behandeling in eerste instantie gericht op het wegnemen van deze oorzaak.
Medicijnen worden voorgeschreven om de hevige pijn te bestrijden of om tekorten aan alvleesklierenzymen of – hormonen aan te vullen.
In sommige gevallen kan een endoscopische behandeling (ERCP) plaatsvinden. Tijdens een ERCP kan de arts met een flexibele buis (endoscoop) via de mond en de maag tot in de twaalfvingerige darm komen. Met behulp van kleine instrumenten, die op de endoscoop geplaatst kan de arts kleine galstenen verwijderen uit de afvoergang van de galblaas of alvleesklier. Ook kan de arts een kleine ingreep uitvoeren, die de afvoer van alvleeskliersap en galvloeistof makkelijker maakt. Deze ingreep, waarbij een klein sneetje gemaakt wordt bij de afvoergang, heet een papillotomie . Een andere mogelijkheid is het plaatsen van een buisje (stent) in de afvoergang. Ook dit kan meestal tijdens een endoscopische behandeling plaatsvinden. Dit onderzoek wordt door een Maag-darm-leverarts verricht.
In sommige gevallen is een operatie noodzakelijk om het littekenweefsel te verwijderen of ernstige pijnklachten te bestrijden. Een operatie kan ook nodig zijn om het alvleeskliersap goed door te laten stromen naar de dunne darm. Daarbij wordt de afvoergang van de alvleesklier opnieuw met de dunne darm verbonden. In zeldzame gevallen is het nodig om de hele alvleesklier te verwijderen. Het verwijderen van de alvleesklier is een ingrijpende operatie. Na een dergelijke operatie moet de patiënt veel medicijnen gebruiken.